Holi là lễ hội mùa xuân của người Ấn Độ theo đạo Hindu, đánh dấu sự kết thúc của mùa đông và sự khởi đầu của mùa xuân với hy vọng một năm mới sẽ gặt hái được những mùa màng bội thu, đồng thời ăn mừng chiến thắng của cái thiện trước cái ác. Vào dịp này, những người tham gia lễ hội sẽ ném bột màu khô hoặc bột màu pha nước vào bạn bè, người thân và thậm chí cả những người xa lạ. Người nào càng lấm lem nhiều màu sắc thì càng may mắn. Các màu sắc khác nhau trong lễ hội tượng trưng cho niềm vui tươi đang đến, bởi thế lễ hội còn có tên gọi khác là lễ hội Sắc màu.
Holi là lễ hội cổ, được diễn tả tỉ mỉ trong các kinh điển tôn giáo, như kinh Purvamimamsa của đạo Jaina và kinh Kathaka-Grhya. Theo các sử gia, lễ hội Holi được xuất phát từ tộc người Aryan, nhưng số đông khác thì cho là từ vùng Tây Ấn Độ. Lễ hội thường được tổ chức vào ngày trăng tròn của tháng Phalgun theo lịch Hindu (tức là vào khoảng cuối tháng 2 đầu tháng 3 Dương lịch hàng năm), với nhiều nghi lễ, phong tục truyền thống. Đây là một lễ hội vui nhộn, độc đáo, hấp dẫn đông đảo người dân Ấn Độ và du khách khắp nơi đến tham gia.
Holi từ truyền thuyết Holika Dahan
Truyền thuyết kể rằng, thời xa xưa có một vị vua quỷ tên Hiranyakashipu bị ghét vì sự tàn ác của mình. Ông tự tôn mình là Chúa và muốn tất cả thần dân trong vương quốc phải tôn thờ ông. Hiranyakashipu có một người con trai riêng tên Prahlada, người là một tín đồ của Thần Vishnu và chống lại việc tự tôn tha cha của mình. Chứng kiến sự bất tuân của con trai, Hiranyakashipu tìm nhiều cách giết Prahlada nhưng bất thành nên ông ta đã nhờ đến sự giúp đỡ của em gái mình tên là Holika, một người miễn nhiễm với lửa để trừng phạt Prahlada.
Hiranyakashipu đã đốt một đống lửa lớn, sau đó ra lệnh cho Holika ôm chặt lấy Prahlada và ngồi trên đống lửa để thiêu rụi Prahlada. Bất ngờ, thần Vishnu đã hiện hình và ra tay trừng trị quỷ ác Hiranyakashipu. Ngọn lửa bùng cháy đúng vào đêm Choti Holi nên được người theo đạo Hindu tin rằng đây là ngọn lửa tiêu diệt bóng tối và ma quỷ.
Người dân đã tổ chức lễ hội Holi như một nghi lễ đốt lửa thánh trừng phạt Holika. Nghi lễ này còn tượng trưng cho sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác.
Holi từ truyền thuyết Krishna và Radha
Tại vùng Braj ở Uttar Pradesh, Holi được xem như một lễ hội lớn tưởng nhớ về tình yêu giữa Krishna và Radha.
Krishna là chàng trai có làn da màu xanh dương đặc biệt do lúc nhỏ uống phải sữa mẹ bị nhiễm độc của Putana. Tự ti với làn da kỳ lạ, Krishna buồn bã vì nghĩ sẽ không được tình cảm từ Radha. Nghe theo lời khuyên của mẹ, Krishna bôi sơn màu hồng lên mặt của Radha và cả hai từ đó trở thành một cặp. Lễ Holi cũng từ đây mà bắt đầu, người dân chơi với nhau bằng đủ loại thứ màu sắc.
Ngày nay, lễ hội Holi là dịp để người Ấn Độ trút bỏ sự bực tức, quên đi hận thù và xóa bỏ mọi khoảng cách giữa các giai cấp khác nhau để cùng tận hưởng những ngày mùa xuân với một niềm vui lớn. Thanh thiếu niên được thỏa sức chơi đùa, quậy phá ngoài đường, người lớn thì chan hòa mở rộng vòng tay thân ái… Mọi người vui vẻ cùng ném những thứ bột màu sặc sỡ vào nhau. Ở nơi đây, cả người lớn và trẻ em cùng hào hứng tham gia lễ hội. Thanh thiếu niên là những người tham gia nhiệt tình nhất. Ai nấy đều muốn là được người đầu tiên được đắm chìm với màu sắc trong lễ hội.
Lễ hội Holi ở các quốc gia
Nepal
Tại Nepal, Lễ hội Holi hay lễ hội tình yêu được diễn ra cùng ngày với lễ Holi ở Ấn Độ. Lễ hội này cũng mang ý nghĩa chào tạm biệt mùa đông để chuẩn bị đón chào mùa xuân năm mới và vinh quan vì sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác.
Ngoài ra, lễ hội Holi ở Nepal còn mang lại một ý nghĩa nhân văn là khi mọi người ném bột vào nhau sẽ thể hiện sự tự do và không phân biệt giai cấp vốn tồn tại trong xã hội.
Nguồn nguyên liệu màu sắc truyền thống trong lễ hội Holi
Trong Holi festival, mỗi một màu sắc sẽ mang một ý nghĩa khác nhau. Màu đỏ đậm đại diện cho màu sắc lễ hội, màu đỏ tươi biểu tượng cho sự thay đổi, màu xanh lá cây biểu tượng cho sự tinh khiết ở Ấn Độ, màu da cam đại diện cho sự hạnh phúc.
Màu bột cho lễ Holi
Các bột màu sử dụng cho lễ hội được chế tạo bằng cách pha trộn nghệ tây, gỗ đàn hương và hoa hồng để tạo nên những sắc màu tự nhiên nhất, rực rỡ nhất.
Màu tổng hợp
Màu sắc dùng trong lễ Holi vào những năm trước thường được làm từ các nguyên liệu thiên nhiên như: thảo mộc, gia vị, hoa, bột haddi (nghệ), củ cải đường, than thực vật, lá trà khô,… mỗi nguyên liệu sẽ cho màu sắc khác nhau.
Đến mùa lễ hội của những năm gần đây, việc tìm kiếm các nguyên liệu tự nhiên để làm màu bột trở nên hiếm. Do đó, người ta dùng thuốc nhuộm trong sản xuất công nghệ để thay thế và nó càng được bày bán tại nhiều cửa hàng. Điều này cho thấy, những màu sắc tự nhiên đã được thay bằng màu tổng hợp.
Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy màu tổng hợp có thể gây kích ứng, viêm da từ nhẹ đến nghiêm trọng, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của người sử dụng.
Tác động với môi trường
Một vấn đề ô nhiễm môi trường và phá hoại thiên nhiên ảnh hưởng từ hoạt động đốt lửa mừng Holi. Nguyên liệu để tạo nên nghi thức đốt lửa Holika Dahan chính là gỗ lấy từ các khu rừng tự nhiên.
Tính dễ cháy
Trong cuộc chiến màu sắc, bột trong những loại bột có thể gây phát cháy là bột từ nông sản như bột ngô màu.
Ghi nhận vào tháng 6/2015, sự việc 3 tấn bột ngô trộn với phẩm màu thực phẩm bắn vào đám đông với tốc độ cao đã gây nên một vụ nổ lớn Formosa Fun Coast khiến hàng trăm người tham dự hòa nhạc ở quận Bali, Đài Loan bị thương nặng và 15 người chết sau khi được đưa đến bệnh viện.
Khi nào diễn ra lễ hội Holi
Lễ hội Holi được tổ chức vào ngày trăng tròn của tháng 3 hàng năm. Trong năm 2023, Lễ hội màu sắc Holi sẽ được diễn ra vào thứ Tư ngày 8 tháng 3, trùng vào ngày quốc tế Phụ Nữ. Festival of Colours Tour và Holi One, The Color Run,… đều là những sự kiện lấy cảm hứng từ lễ hội màu sắc Holi với cách chơi màu tương tự.
Lễ Holi ở Ấn Độ kéo dài trong 2 ngày và công tác chuẩn bị trước cả 1 tuần. Các nghi lễ chính trong lễ hội Holi là đốt Holika được diễn ra vào ngày đầu tiên của lễ hội.
Khi đến tham gia lễ hội, người dân sẽ cầm theo gậy gộc và các vật liệu dễ cháy để chất lên giàn thiêu Holika Dahan. Sau khi giàn thiêu cháy, người dân xoay quầng hát hò, múa nhảy cùng nhau. Người dân sẽ đi theo chiều kim đồng hồ 3 vòng quanh ngọn lửa, đây được xem là hành động cầu nguyện phổ biến parikrama.
Năm 2023, lễ Holika Dahan sẽ diễn ra vào ngày 7 tháng 3 năm 2023.
Lễ hội màu sắc
Sau buổi lễ Holika Dahan, vào ngày thứ 2 của Holi sẽ diễn ra trận chiến máu sắc. Đây là hoạt động không liên quan đến tôn giáo mà chỉ tập trung vào vui chơi, đón chào khoảnh khắc năm mới.
Người tham gia lễ sẽ mang theo bột màu, súng nước, bóng nước. Cuộc chiến màu sắc diễn ra theo lối bình đẳng nam nữ và các thành phần xã hội với nhau. Bất kể ai ra ngoài vào thời gian này sẽ dễ bị ném bột màu trúng người.
Ẩm thực Holi
Trong những dịp lễ sẽ không thể nào thiếu đồ ăn và nước uống ngon. Tại thời điểm diễn ra lễ hội, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp những người bán hàng rong bày bán những món ăn nhẹ như papri chaat và samosas.
Các gia đình sẽ trao đổi bánh kẹo, nước uống cho nhau như gujiya (bánh bao chiên nhân trái cây khô), barfi (bánh sữa đặc và đường), malpua (bánh ngọt làm từ trái cây), sữa nguyên chất, hạnh nhân, nước hoa hồng, nghệ tây, hạt thì là,…
NHỮNG NƠI THƯỜNG TỔ CHỨC LỄ HỘI HOLI
1. Udaipur được xem là một trong những nơi tuyệt vời nhất để tổ chức lễ hội Holi với khung cảnh cung điện vương giả và các nghi lễ hoàng gia.
2. Thành phố Pushkar Được biết đến là thành phố có nền văn hóa sa mạc thành phố Pushkar thuộc Rajasthan là nơi an toàn nhất tại Ấn Độ Chính vì thế, đây cũng được xem là địa điểm lý tưởng để tổ chức lễ Holi Holi. Vì là thành phố linh thiêng của người Hindu nên Pushkar không được phép uống rượu. Nên du khách khi đến đây sẽ dễ dàng thấy các tình nguyện viên và cảnh sát địa phương luôn đi kiểm tra để đảm bảo mọi người đều an toàn, nhất là phụ nữ.
Cứ mỗi khi “cuộc chiến” với sắc màu được tạm dừng, mọi người lại cùng ăn các món gujiya, mathri, malpuas và nhiều món ăn truyền thống khác, uống bhang - một loại đồ uống chế biến từ các loại thảo mộc địa phương cũng là một phần không thể thiếu của lễ hội Holi.
Lễ hội màu sắc Holi được xem là lễ hội văn hóa truyền thống lâu đời tại Ấn Độ với nhiều hoạt động diễn ra, nổi bật là hoạt động ném bột màu vào nhau. Holi là lễ hội du khách khi đến Ấn Độ cần tham gia một lần.
